Terugblik met brandweerman Piet Voorsluijs op Makadobrand van 47 jaar geleden

Het is vandaag, 12 juli 2023, precies 47 jaar geleden dat een groot deel van winkelcentrum Makado in Alblasserdam afbrandde. In het kader van het vijftigjarig bestaan van het Makado werd en wordt er dit jaar teruggeblikt op de afgelopen vijf decennia. In opdracht van de winkeliersvereniging interviewt Alblasserdamsnieuws.nl de winkeliers en andere betrokkenen en tekent hun verhalen op. Vandaag is het de beurt aan voormalige brandweerbevelvoerder Piet Voorsluijs die in 1976 aanwezig was bij de grote Makadobrand.

Op de fiets
Piet Voorsluijs (76 jaar) herinnert zich die 12e juli van 1976 nog goed. Hij is die bewuste maandag aan het werk bij scheepsbouwer IHC in Kinderdijk. Even voor 13.00 uur wordt er groot alarm geslagen. Piet springt op zijn fiets en racet naar de brandweerkazerne aan de Scheepmakersstraat in de wijk Kinderdijk in Alblasserdam. Onderweg ziet hij direct dat het goed mis is. “Vanuit Kinderdijk zag ik al dikke zwarte rookwolken.”

Plaatsvervangend bevelvoerder
Aangekomen bij de kazerne blijkt dat hij de leiding zal gaan hebben over de wagen en de manschappen. Hij is die dag de hoogste in rang. “Er was geen brandmeester, want het was vakantie en veel mensen waren weg,” herinnert Piet zich.

Hulp van burgers
Met loeiende sirenes vertrekken Piet Voorsluijs en zijn brandweercollega’s naar het brandende winkelcentrum. Bij aankomst wordt nog duidelijker wat voor ramp zich aan het voltrekken is. Een groot deel van het centrum staat in lichterlaaie en het vuur dreigt zelfs over te slaan naar de nabijgelegen flatwoningen. Piet: “Wij werden aan de kant van de Vijverhof ingedeeld en hebben vanaf de straat geblust. Ik herinner me goed dat veel omstanders en buurtbewoners de handen uit de mouwen staken en meehielpen bij het bestrijden van de brand. Het was bloedheet, 28 graden buiten en de brand liet zich maar lastig blussen. Telkens als het vuur aan de ene kant enigszins onder controle leek, kwamen er verderop weer vlammen omhoog.”

Huisraad uit het raam
Bij een aantal omwonenden slaat al snel de paniek toe. Men besluit allerlei spullen uit het raam te gooien. Bevelvoerder Voorsluijs vertelt met een glimlach: “Alles ging naar buiten. Tot het meubilair aan toe. Beneden vingen mensen met zeilen de spullen op. Mensen liepen te sjouwen met banken en stoelen. Dat zag er bijzonder uit.”

Ongedeerd dankzij verplichte winkelsluiting
Vele uren wordt er geblust. En hoewel brandweercommandant Broere om 15.14 uur het sein ‘brand meester’ geeft, zijn er nog vele uren nodig om na te blussen. Intussen wordt ook duidelijk dat veel winkels als verloren beschouwd moeten worden en er voor vele miljoenen guldens aan schade is ontstaan. Uiteindelijk is wel iedereen ongedeerd gebleven. Piet vertelt: “En dat is denk ik grotendeels te danken aan het feit dat de winkels toen pas op maandagmiddag opengingen. Er was dus nog geen publiek in het winkelcentrum.” Op maandagmorgen was er een verplichte winkelsluiting.

Plunderen
Daags na de brand, blijken er mensen te zijn die in het afgebrande Makado spullen plunderen. In de krant wordt een oproep geplaatst, waarin de politie meldt: “De politie konstateert tot haar grote ergernis, dat er mensen zijn die een uitgebrand pand vogelvrij beschouwen. Dat is tocht echt niet het geval. Vooral het uitgebrande pand van de Hema blijkt een geliefd oord te zijn voor mensen die schijnbaar nog iets bruikbaars zoeken. De politie maakt deze mensen er op attent dat ze kunnen rekenen op een proces-verbaal met alle gevolgen van dien. Men is dus gewaarschuwd.”

Oorzaak
Na het vertrek van Vogel Woninginrichting, begin juli 1976, uit het Makado-Center, moest de ruimte schoon opgeleverd worden voor de twee nieuwe gegadigden. Op de vloer lag echter nog een tapijt gelijmd dat verwijderd moest worden. Dat karwei werd gedaan door twee mannen van een bedrijf uit Hoogland (bij Amersfoort). Zij deden dit in opdracht van de fabriek Heugafelt Voor het verwijderen van de lijmresten, waarmee het tapijt zat vastgeplakt, werd thinner gebruikt, dat een zeer brandbare en licht ontvlambare vloeistof is. Op maandag 12 juli 1976 waren de twee schoonmakers voor de derde keer naar Alblasserdam getogen om daar in het Makado-Center hun werkzaamheden voort te zetten.

Schoonmakers slaan op de vlucht
Rond 12.45 uur kregen de twee schoonmakers in het Makado-Center de schrik van hun leven toen de licht ontvlambare stof vlam vatte. In een oogwenk was een stuk tapijt gaan branden. vlammen hiervan reikten tot aan het plafond van de zaak. Om vlamvatten van het pand te voorkomen sleepte men het brandende tapijt maar naar buiten in de passage, zodat het daar geen kwaad meer kon doen, zo dacht men. Met alle mogelijke moeite werd toen getracht om daar de vlammen te doven. Toen men inzag dat dit een illusie was, was er tegenoverliggende zaak van Smit Mode al bereikt. De twee mannen schrokken zo enorm van de brand, die door hun toedoen was ontstaan, dat zij in paniek op de vlucht sloegen. Zij lieten daarbij zelfs het bestelbusje achter waarmee zij die morgen vroeg uit Hoogland naar Alblasserdam waren vertrokken. Het busje werd later naar het politiebureau in de Goudsbloemstraat versleept voor nader onderzoek. Hoe de brandbare vloeistof nu exact is gaan branden, is nooit opgehelderd. Justitie heeft uiteindelijk het onderzoek gesloten, zonder iemand te vervolgen voor de brand.

Balans
Toen de balans werd opgemaakt bleek er globaal 3000 vierkante meter oppervlakte verloren te zijn gegaan. De winkels die geheel verloren waren gegaan waren: Banketbakkerij C. Bezemer, Bloemenkiosk C. en A. den Besten, D.A.-drogist A. van Zessen, FT ddrankenservice, De Jong’s Stiffebnide B.V., Juwelieir A. Leenvaar, Makado-boektiek Jacobs v/h Bakhuizen, Smit Kindermode, Smit Mode, ladyshop, Smit Mode, menshop, Sporthuis Willemse, Vivo supermarkt van Bruijen, met slager Kroes (pand was tijdens de brand nog leeg), Wando (v/h Hubo) doe- het- zelf, Wando Decorette, Woninginrichting Vogel (pand wat tijdens de brand al verlaten).

De winkels die zware schade opliepen waren:
Hakken- en sleutelbar Mater Minit, Hema (geopend 20-2-1976), waarvan alleen het deel aan Cortgene gespaard bleef. Hoka kaas speciaal, Makado Boektiek, Riens Optiek, Speelgoedhuis Bakker, Stomerij Palthenette, Turksma tv en radio.

Woningen
Naast deze winkels hadden ook twaalf flatwoningen aan de Nedersassen schade opgelopen. Vier van deze woningen waren door de enorme hitte van de brand zodanig beschadigd, dat zij voorlopig niet meer bewoonbaar waren. Hiervan waren de ruiten gesprongen, muren gescheurd en was er fikse rook- en waterschade.

De winkelpanden die er min of meer goed afkwamen waren:
Albert Heijn supermarkt, Blokker Huishoudelijke Artikelen, C. Jamin, Chinees Indisch Restaurant Azië, Dierenspeciaalzaak en Tabakshop De Molen, Discorama Dekker, Foto Van Veen, Hans van Heelsbergen Textiel, Zwart Modeschoenen en Lederwaren.

Noodwinkels
Al snel verschenen na de brand noodwinkels op het Wilgenplein en werd de herbouw van het Makado-Center ter hand genomen. Op 3 november 1977 werd het herbouwde complex door burgemeester mr. J.H. Vijgeboom (1917-2004) feestelijk geopend.

Piet Voorsluijs
Voor Piet Voorsluijs was de Makadobrand één van de grootste branden die hij in zijn brandweercarrière heeft meegemaakt. Piet zat 33 jaar bij de brandweer. Hij begon als aspirant en eindigde als ondercommandant. En hoewel hij al tijden ‘weg’ is bij de brandweer, heeft hij nog wel steeds een pieper en gaat hij regelmatig nog bij een melding kijken. Ook komen de oudgedienden nog steeds eenmaal per jaar bij elkaar op de kazerne om met elkaar bij te praten.

De foto’s bij dit artikel zijn gemaakt door Barry Ouweneel, JHSA en Peter Stam. Piet Voorsluijs heeft zelf twee dikke albums aangelegd met daarin vele tientallen foto’s en artikelen over de Makadobrand die toen het lokale, regionale en landelijke nieuws haalde. Een aantal bladzijdes is ingescand en te vinden in dit artikel. Meer foto’s vindt u op Alblasserdamsnieuws.nl.